حث و گفتگو پیرامون فعالیت زنان در عرصه های اقتصادی امروزه یکی از مهمترین و در عین حال حساس ترین مسائل در رشد و توسعه کشورهای جهان است. بهره گیری از نیمی از منابع انسانی و فعال سازی انها در عرصه اقتصادی بهترین شرایط برای کشورهایی است که در مسیر توسعه فعالیت می کنند.از این رو توجه به تعامل مشترک بازارهای نوظهور و زنان قابل توجه می باشند .خصوصا که هم اکنون میزان مشارکت اقتصادی بنگاههای اقتصادی زنان به نسبت مردان در این بازاهای در قالب بنگاههای خرد و متوسط بیشتر است. از این رو از انجا که ظرفیت های رشد و توسعه برای کشورها محدود و برای زنان بسیار محدودتراست. با ورود به هزاره سوم تلاشهای زیادی برای افزون شدن فرصتها از سوی سازمانهای مختلف فراملی و ملی و دولتمردان صورت پذیرفته است که توجه به بازارهای نوظهور یکی از انهاست. در این میان نهادهایی مثل سازمان کنفرانس اسلامی و اتاق بازرگانی کشورهای اسلامی نیز در بهره گیری از فرصتها همچون دیگر نهادها و سازمانها و کشورها نسبت به بروز این نوع بازارها بایستی با نگاهی دیگر روبرو شوند. به ویژه انکه بخشی از این بازارهای نوظهور در کشورهای اسلامی نیز شکل گرفته است. کشورهای چین، هند، اندونزی و روسیه پیشتازان چریان این بازارها در جهان هستند و قریب بیش از سه میلیارد نفر را پوشش داده اند. جمعیت زیاد، فرصت های مصرف وتقاضا را به شدت در این کشورها افزایش داده است. این کشورها که در کانون توجه جهانی برای مصرف هستند بستری بزرگ برای پذیرش تنوع بازار نیز می باشند. این کشورها به دلیل تمایل به توسعه با ایجاد تسهیلات حقوقی و سیاسیی با آرام سازی بازار و پذیرش تنوع ساختاری در بازار با گشایش درهای فعالیت اقتصادی فرصتی کم نظیر را برای فعالین اقتصادی ایجاد کرده اند، خصوصا اینکه جمعیت این کشورها نیز خود به تنهایی یک بازار جهانی برای عرضه و مصرف است. در همین ارتباط بنگاههای کوچک و متوسط نیز که یک ظرفیت ویژه در اقتصاد های در حال توسعه و توسعه یافته محسوب می شوند ،فرصت رشد بیشتری را در این بازارها پیدا کرده اند. در این بازارها بنگاههای مورد نظر از رشد زیادی برخوردار می باشند که نسبت به کشورهای توسعه یافته بسیار جلوتر میباشند .بر اساس منابع مختلف هم اکنون ۴۰ تا ۵۰ درصد از تولید ناخالص ملی این کشورها از سوی این نوع بنگاههای تولید می شود و رقمی حدود۷۵ تا ۸۰ درصد نیروی کار انها در این موسسات فعالیت می کنند. این مهم بیانگر آن است که این نوع بنگاهها نقش بسیار با اهمیتی در فعالیت این نوع بازارها دارند . در این میان توجه به این نکته نیز قابل توجه است که ۳۱-۳۸ در صد بنگاههای کوچک ومتوسط در بازارهای نوظهور مربوط به زنان است. فعالیت موسسات کوچک و متوسط در این بازارهای و نقش انها در تولید ناخالص از یک سو و فعال یودن این نوع بنگاهها از سوی زنان از سوی دیگر تصویر روشنی از وجودفرصت برای زنان کشورهای اسلامی دارد. این بازارها به دلیل داشتن ظرفیت مناسب برای فعالیت تجاری خرد و کلان به صورت همزمان قابلیت آن را دارند که این بنگاهها را با شتاب بیشتری پذیرش کنند. خصوصا که ضریب رشد زنان در ایجاد و فعالیت این بنگاهها بیشتر است . نکته قابل توجه این است که چرا این بنگاهها می توانند بستری مناسب برای فعالیت اقتصادی زنان به طور عام و زنان کشورهای اسلامی به طور خاص باشند؟ اصلی ترین پاسخ این سوال این است که این بنگاه ها به دلیل ماهیت غیر پیچیده و روان و انعطاف پذیر خیلی زود با سرمایه کم به بازدهی می رسند و برای زنان که محدودیت در سرمایه داشته و از فرصتهای خاص تجاری برخوردار نیستند یک امکان بزرگ محسوب می شود. در این راستا توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که بازارهای نوظهور عموما به دودسته بازارهای سنتی و مدرن قابل تقسیم هستند. در بازارهایی که بیشترین وجه آن سنتی است مالکان خرد بیشترین سهم را دارا هستند به عنوان مثال کشورهایی مثل هند ،نیجریه و اندونزی مالکان کوچک به تریتب ۸۵،۹۷،۹۸ درصد از بازار را به خود اختصاص داده اند و در بازارهای مدرن یا نیمه مدرن مثل چین و مکزیک و آفریقای جنوبی معاملات مدرن بیش از نیمی از میزان فروش انها را تشکیل می دهد اما همچنان بازارهای سنتی و خرده فروشی در انها از رونق برخوردار است . سیستم های خرده فروشی برای بازارهای نو ظهور یک واقعیت است و برای زنان یک فرصت که این مهم می تواند کارکرد حضور زنان دراین بازارها را به ویژه از سوی کشورهای اسلامی به خصوص در کشورهای مسلمان همچون اندونزی بیشتر کند . در واقع زنان به دلیل محدودیت تجارب تجاری و کمبود فرصت های اقتصادی از نظر برخورداری از منابع مالی و رویکرد سنتی نسبت به مشارکت اقتصادی آنها در بازارهای هایی که بر فضای نیمه مدرن حرکت می کنند بیشتر امکان تحرک دارند . انها با برخورداری از ظرفیت های درونی هم اکنون توانسته اند با راه اندازی بنگاههای خرد و متوسط بدون نیاز به منابع زیاد مالی با تسهیلات ناشی از تجارت روبه رشد در این بازارها فضای اقتصادی متناسبی را به خود اختصاص دهند. در واقع بازارهای در حال ظهور همزمان بازارهای سنتی و مدرن را پهلو به پهلو در اختیار دارند که این مهم همان فرصت یگانه برای زنان به ویژه زنان کشورهای اسلامی است . درهمین راستا در بررسی صورت گرفته در اندونزی نرخ رشد sme در زنان ۱/۸ در صد و در مردان -۲۷/. درصد است ودر مالزی برای زنان ۷/۹ درصد ودر خصوص مردان ۳۴/۷ در صد است . این مهم نشانگر از رویکرد مثبت زنان در کشورهای مسلمان به ایجاد بنگاههای کوچک و متوسط در جهت رشد اقتصادی و مشارکت است که بخشی از انها در اقتصاد های نوظهور نیز قابل مشاهده است . بر اساس مطالعات صورت گرفته بیشترین میزان فعالیت زنان کار آفرین در زامبیا با ۴۰ درصد ،حوزه امریکای لاتین با ۱۵ درصد و جنوب صحرا با ۲۷ درصد است و کمترین در حوزه منا ۴ درصد و پاکستان یک درصد و کشورهای توسعه یافته غربی و اسیا با ۵ درصدو در پاکستان یک درصد است . این مهم بیانگر آن است که به رغم مهم بودن نقش این بنگاهها در رشد اقتصادی زنان و بهره گیری بسیاری از کشورها از این ظرفیت اما در کشورهای اسلامی این مهم نتوانسته جای مناسبی را به خود اختصاص دهد . وجود ظرفیت مشارکت پذیری این بازارها از یک سو و تمایل زنان در فعال سازی فرصت های اقتصادی از سوی دیگر ،نقش موثری در هدف گیری این نوع بازارها برای رشد مشارکت اقتصادی زنان در کشورهای اسلامی فراهم ساخته است .که درصورت پیگیر ی نهادهای موثر در حوزه اقتصادی قابلیت جهش بزرگ را دارد .در واقع بر اساس مطالعات صورت گرفته از سوی بانک جهانی ،از انجا که این بازارهای موتور حرکت ۸۰ درصد فعالیت اقتصادی جهان در آینده می باشند، فعال سازی زنان در آنها یک الزام تاریخی است .ضمن انکه این فعالیت آنها با توجه به وجود ظرفیت های درون زای این بازارها نظیر دور بودن از رفتارهای عرفی ، تفاوت های جنسیتی ، تمایل رهبران سیاسی آنها به آرام نگه داشتن فضای تجاری ، دوری از تنش های قومیتی و سیاسی و …..امکانی مطلوب برای مشارکت آنان را فراهم اورده است . و به طور مشخص این بازارها میل به مشارکت همه بخش ها و همه گروهها از زن و مرد دارند، این بازارها محملی برای فعالیت مشاغل خرد وکوچک در مقیاس بزرگ نیز هست و این بازارها در شرایط کنونی از عمده تراین بازارهای قابل اعتماد در جهان است که همچنان از رشد مطلوبی برخوردار است .براساس تحقیق صورت گرفته از سوی بانک جهانی در سال ۲۰۱۱ میانگین رشد اقتصادی این بازارها در بین سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۵ ۷/۴درصد است که این مهم برای کشورهای توسعه یافته حدود ۳/۲ درصد است. از این رو توصیه می شود نهادهایی چون کنفرانس اسلامی و …..که بستری برای تجمع انتظارات و خواستهای کشورهای مسلمان است با هدف گذاری روی این بازارها با توجه به عضویت برخی از کشورهای مسلمان در آنها و با عنایت به ضرورت مشارکت بیشتر زنان در حوزه های کار آفرینی و اقتصادی برنامه های اجرایی دقیق تر وعملیاتی تری را ارائه کنند . ایجاد تسهیلات برای مشارکت زنان درحوزه اقتصادی در جهت ارائه وام های بانکی، آموزش های متناسب برای تجارت منطقه ای و جهانی ، حمایت سیاسی و حقوقی از فعالیت انها بستری مناسب است که می تواند ازسوی نهادهایی چون اتاق کشورهای اسلامی و سازمان کنفرانس اسلامی صورت بگیرد تا سهم کشورهای اسلامی به صورت عام و زنان به صورت خاص در این فرصت تاریخی در اقتصاد جهانی بیشتر شود.

سایت اتاق بازرگانی تهران ۲۸ آبان ۹۲

http://www.tccim.ir/BW/NewsFullStory.aspx?nid=1410