
پس از سخنرانی زهرا نژادبهرام ، دبیر علمی همایش، فاطمه صادقی به عنوان اولین مهمان، مقاله خود را با عنوان"مقدمه ای بر رویکرهای موجود در جهان اسلام در نظریه پردازی در مورد زنان" ارائه داد. وی با اشاره به دو رویکرد "متن گرا " و " زمینه گرا"، به بررسی این دو نوع رویکرد پرداخت و با ارائه مثالهایی از آیات و روایات و احادیث، به تفاوت این دو دیدگاه و تاثیر این تفاوت در مواجهه با مسائل زنان اشاره کرد. به عقیده وی متن گرایان، تنها به آنچه صریحا در متن بدان اشاره شده توجه دارند ، در حالیکه زمینه گرایان علاوه بر توجه به متن به شرایط تاریخی، اجتماعی و فرهنگی آن متن نیز توجه دارند. صادقی به احادیثی درباره حجاب در سوره های نور و احزاب پرداخت و گفت:" در سوره نور،جلباب برای این به زنان پیشنهاد شده که از آزار و اذیت مصون بمانند ودر نتیجه اگر زنی مورد آزار قرار نگیرد و نخواهد از جلباب به این خاطر استفاده کند هیچ اجباری در آن نیست". او افزود نکته دیگر قاعده ناسخ و منسوخ است که با توجه به آن می بینیم که سوره نور دیرتر از احزاب نازل شده و در نتیجه ناسخ آن است. وی سپس آیه ای از قرآن خواند که معنای فارسی آن به این مضمون بود که زن و شوهر می توانند با رضایت هریک ، فرزند را از شیر بگیرند و واژه عربی "تراض" به معنای شیردهی گرفته شده بود در حالیکه باید به معنای رضایت داشتن گرفته شود و اینگونه معنا شود که" کودک می تواند با پدر یا مادر با توافق هریک بماند " یعنی سرپرستی کودک می تواند با مادر هم باشد نه مطابق برخی نظرات، مختص پدر باشد. نژادبهرام به دو شرطی که در آیه ۳۴ سوره نساء ، برای برتری مردان و صدق "قوامون علی النساء" آمده اشاره کرد که شامل انفاق مردان به زنان از اموالشان و فضیلت آنان بر زنان است، و اگر زن استقلال مالی داشته باشد دیگر مصداق نمی یابد. او همچنین به تاثیر زبان بر فهم موضوع اشاره کرد و گفت:" ما اکنون شاید نتوانیم و یا به سختی بتوانیم بفهمیم جلباب در آن زمان چه معنایی داشته و بسیاری از موضوعات زمان صدر اسلام به کل بلاموضوع شده است، علاوه بر این رابطه خدا و پیامبر شفاهی بوده در حالیکه آنچه به ما رسیده کتبی است و خود این موضوع باعث گسست معنایی شده است". محبوبه عباسقلی زاده،مدیر موسسه غیر دولتی مرکز کارورزی سازمانهای غیردولتی دیگر مهمان این سمینار، بحث خود را به بررسی جریانهای فکری زنان در جهان اسلام، از منظر جامعه شناختی ، اختصاص داد. وی گفتمان غالب در حرکتهای زنان- آگاهانه و ناآگانه، فردی و جمعی- را به سه گفتمان :تکلیف مدار،هویت گرا ، و حق مدار تقسیم بندی کرد. گفتمان نخست گفتمان تکلیف گراست. این گفتمان، فرزند اصولگرایی اسلامی است. زنانی که با وجود اعتراضهایی که دارند پا را از چارچوب شریعت فراتر نمی گذارند . آنها با زبان فقهی مسائل خود را طرح می کنند ولی اگر در موردی هم استفتا کنند به آن فتوا ، هر چه باشد تسلیمند و چون و چرا نمی کنند. نگاه فرد به شریعت ، در این گفتمان از منظر بندگی و عبودیت است و به دنبال فردیت خود نیست. مثلا در ایران با حکومت اسلامی ، جامعه الزهرا نمونه ای از چنین مجامعی است . این گفتمان با نواندیشی دینی و اخیرا با اجتهاد پویا، چالش دارد. نیزهویتهای چندگانه برایش قابل قبول نیست و فقط هویت اسلامی را به رسمیت می شناسد. گفتمان بعدی، گفتمان هویت گراست.عباسقلی زاده، پیشینه هویت گرایی زنان در جهان اسلام را به ۴-۵ دهه قبل و از زمان ورود اسلام گرایی سیاسی به تاریخ سیاسی منطقه منسوب دانست، در کشورهاای مثل ایران ، مصر، ترکیه، لبنان و الجزایر که زنان بدین وسیله نسبت خود را با قدرت به این نحو تعیین می کردند. در ایران این گفتمان، که اولین گفتمان زنان مسلمان ایرانی بود، در دهه پیش از انقلاب یعنی دهه ۵۰ ، بر اساس فضای سیاسی و چالشهایی که مسمانان مبارز داشتند شکل گرفت. نوشته های مرحوم شریعتی و معرفی الگوهایی مانند حضرت فاطمه و زینب تاثیر فراوانی بر زنان و دختران آن دوره داشت. به سرعت نحوه پوشش، به خصوص در میان دختران دانشجو تغییر کرد؛ عینک با زنجیر، کفشهای ساده و سبک، چادر کیفی کشدارو … از ویژگیهای ظاهری، و نحوه خاص رفتار و حضور بیش از پیش در مجامع عمومی، از نمودهای اجتماعی این رویکرد بود. ورود افرادی مثل زهرا رهنورد و اعظم طالقانی یا بسیاری دیگر از مسوولان زن پس از انقلاب ،به فضای اسلام سیاسی، به آن دوره برمی گردد.آنها اکثرا ازدل خانواده هایی به شدت سنتی یا کاملا مدرن برمی آمدند ولی خود، هویتی کاملا مستقل و مجزا از آنان داشتند. وی علت و شرایط ایجاد چنین گفتمانی را نبود یا ضعف اتوریته اسلامی ذکر کرد و گفت به همین دلیل اکنون با حضور حکومت اسلامی در ایران ، این گفتمان بسیار ضعیف است اما در میان اقلیتهای مسلمان غرب یا کشورهای مسلمان نشین با حکومتهای غیردینی مثل ترکیه بسیار به چشم می خورد. این گفتمان فرزند اسلام گرایی سیاسی تکثرگرا( و نه اصولگرا) ست و در حال حاضر با جهانی سازی چالش دارد و اگر از اسلام استفاده می کند به این دلیل است که یک سری آداب و سنن سیاسی از دین بگیرد و با آن با دشمن به مبارزه برخیزد. این دسته به بخشهای اجتماعی اعمال دینی توجه دارند نه فردی؛ مثلا نماز جماعت و جمعه را بر نماز شب ترجیح می دهند، تا بدین وسیله به نمایش سیاسی و قدرت در مقابل دشمن بپردازند. این گفتمان در مقابل تغییرات در فقه و اصول و احکام، منجمد نیست . دیگر هویتها را انکار نمی کند اما مسلمانی را در راس قرار می دهد. و آخرین گفتمان ، گفتمان حق گراست. افراد در این گفتمان در عین اینکه دیندارند و معتقد ، اما دین را امری فردی و خصوصی می دانند و در ارتباط با قدرت، سکولارند. آنها معتقدند هرچه دین را بیشتر وارد حوزه عمومی و سیاسی کنیم ، بیشتر به سمت مردسالاری گرایش می یابد. رویکردهای حقوق بشری و تکثرگرایی ِ دموکراتیک در آن نمود دارد و جریانی آلترناتیو در مقابل اسلام گرایی سیاسی است . در کشورهایی که اتوریته سیاسی شریعت قوی است وجود دارد و در کشورهای غربی دیده نمی شود. زنان مسلمان در این گفتمان، شریعت را با نیازها و خواسته های خود مطابقت می دهند نه خود را با شریعت. چالشهای این گفتمان با افراط گرایی دینی است و نیز نو محافظه کاری( معتقدند نومحافظه کاری آمریکایی، افراط گرایی دینی را تشدید می کند). زنان ،در این گفتمان ، تنها در نسبت با قدرت خود را مسلمان معرفی می کنند و در کنار هویتهای دیگر خود شاید نامی از مسلمانی بیاورند. به عقیده عباسقلی زاده دو گفتمان حق گرا و تکلیف مدار ، گفتمانهای غالب در ایران هستند. گفتمانهای هویت گرا و حق گرا را می توان در راستای اعتقادات فمینیستی دانست ، اما گفتمان تکلیف گرا هیچ نسبتی با فمینیسم ندارد.
مطالب مرتبط
اخبار زنان
-
زنان اتصال همیشگی جهان خلقت به فردا هستند ✍زهرا نژاد بهرام
-
۴۰٪ زنان و دختران جهان در کشورهایی زندگی میکنند که دولتهایشان در تحقق برابری جنسیتی کارنامه غیرقابلقبولی دارند
-
گزارش آخرین اصلاحات لایحه طلاق در دولت؛طلاق شرطی برای مردان
-
-
با حکم امیرمکری اولین مدیر فرودگاهی زن در ایران منصوب شد
-
بلوک بلوک زندگی
-
نشست گروه مطالعات زنان به مناسبت روز جهانی زن
-
قاضیپور باید رد اعتبارنامه شود.
-
عملکرد سازمان ملل در حمایت از زنان قربانی ترور
-
لزوم تدوین استراتژی فکری از سوی نمایندگان زن
جديدترين خبرها
-
زنان اتصال همیشگی جهان خلقت به فردا هستند ✍زهرا نژاد بهرام
-
برای احمد درخشان، گرافیست مطبوعاتی،غریبسپاری (نویسنده:مینو بدیعی)
-
بیانیه انجمن روزنامه نگاران زن ایران در پی حوادث اخیر
-
محسن امین زاده:جریان تندرو حاکم از موفقیت دیپلماسی ناخشنود میشود/تندروهای مخالف FATF بابت خسارات تصمیماتشان برای قدرت اقتصادی کشور و معاش مردم، مواخذه و مجازات نمیشوند.
-
۴۰٪ زنان و دختران جهان در کشورهایی زندگی میکنند که دولتهایشان در تحقق برابری جنسیتی کارنامه غیرقابلقبولی دارند
-
انتخابات هییت رئیسه شورای اصلاح طلبان استان گیلان
-
”ائتلاف برای صلح بر پایه عدالت“ دعوت سیدمحمد خاتمی از همه خیرخواهان جهان در نامه به دبیرکل سازمان ملل
-
گزارش آخرین اصلاحات لایحه طلاق در دولت؛طلاق شرطی برای مردان
-
-
نشست خبرنگاران استان بوشهر به مناسبت روز خبرنگار
دیدگاه ها (0)