وقتی به مرور قوانین برنامه ای در سالهای قبل می نگریم به نتیجه ای نمی رسیم جز اینکه، تاکنون مسایلی که در کشور تحت عنوان برنامه وجود داشته برنامه توسعه ای نبودند بلکه بیش از هر چیزی یک مشق اداری هستند که هرگز محقق نخواهند شد. از این با ابراز نگرانی نسبت به رویکردی که وجود داشته باید در اندیشه اتخاذ شیوه دیگری برای تدوین برنامه ششم توسعه بود تا برنامه ای تدوین شود که بتواند پاسخگوی مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خصوصا باشد.

اما آنچه در اینجا محل بحث است مسائل متعددی است که در حوزه زنان با آن رو به رو هستیم.

آنچه از اهمیت برخوردار است اینکه باید شیوه دیگری برای برنامه نویسی در حوزه زنان در نظر گرفته شود و درغیر این صورت امید چندانی به بهبود وضعیت مشکلات نیست. مضاف بر اینکه مشکلات هم مانند موجودات زنده می مانندوآنها هم متحول می شوند و تغییر می کنند و اگر به موقع برای آنها پاسخ مناسبی نداشته باشیم روز به روز پیچیده تر خواهند شد و مسایل جدیدیتری را هم بر ما تحمیل خواهند کرد از همین رو اگر به موقع به مسایل اجتماعی و جمعیت از جمله مساله زنان نپردازیم مشکلات بیشتر و پیچیده تر خواهد شد.

تمام شواهد در حوزه زنان و خانواده نشان می دهد محرومیت های زنان نسبت به مردان بسیار جدی است البته من نگاه جنسیتی به موضوعات ندارم اما این اطلاعات از شواهد تجربی درکشور دریافته ام ؛ به طور مثال فقر خانواده های زن سرپرست تقریبا ۱.۳ برابر خانواده های مرد سرپرست است و یا در نمونه دیگر فرصت های شغلی برای زنان محدود تر است.

زنان از محرومیت های جدی و ساختاری رنج می برند و ما شاهد محرومیت های ساختاری در وضعیت زنان هستیم که باعث می شود فرصت ها برای زنان بسیار محدودتر از مردان باشد ضمن اینکه با مشکلات جدی دیگر مانند فقر زنان که مستلزم نگاه خاصی در این زمینه است. 
فقر زنان در سالهای گذشته ۱.۳ تا ۱.۴ بیشتر از مردان بوده است.

تقریبا ۱۲ درصد خانوارهای کشور، زن سرپرست هستند و حدود ۴۵ درصد خانوارهای زن سرپرست فقیر هستند که این نسبت برای مردان ۳۰ درصد است؛ یعنی حدود ۱.۴ برابر و بعضی سالهای تا ۱.۵ برابر فقر زنان نسبت به مردان افزایش یافته است.

علاوه بر خانوارهای زن سرپرست وقتی ما خانوارهای فقیر را در نظر می گیریم جمعیت زنان داخل خانوارهای فقیر (زن سرپرست و یا مرد سرپرست) به نسبت جمعیت زنانی که در فقر قرار دارند قابل توجه است.

از طرف دیگر شاهد محرومیت دیگری هم هستیم و آن نامناسب بودن فرصت های شغلی مناسب در بین زنان است که این نابرابری باعث می شود جامعه از وجود نیمی از جمعیت مناسب برای کار محروم بماند بنابراین نقش و حضور زنان در برنامه ششم توسعه می تواند جدی تر و پررنگ تر شود تا اهداف برنامه معین شده در این برنامه انجام شود.

زنان نقش بسزایی در روند توسعه ای کشور دارند و هیچ گاه نباید این مهم را به فراموشی سپرد و برنامه نویسان نیز باید این موضوع را مدنظر قرار دهند و در تدوین برنامه نگاهی مبتنی بر عدالت و رفع تبعیض داشته باشند.

* استاد دانشگاه واقتصاددان 
عضو کارگروه تخصصی زنان در تدوین برنامه ششم توسعه