بدیهی است که آنچه در کشور پیش رو داریم شاید ریشه‌ای عمیق‌تر از مشکلاتی داشته باشد که کشورهای بزرگ در راستای زیاده‌خواهی‌های خود به ما تحمیل کردند اما مهم اینجاست که چگونه با تکیه بر «تدبیر» بتوان آن‌ها را با کمترین هزینه و توان مرتفع کرد. یکی از مشکلات پیش روی جامعه ایران معضلات و مشکلات اقتصادی است؛ مسائلی برخاسته از معیشت تا اشتغال و سرمایه‌گذاری.

ریشه این مسائل البته عمیق‌تر از سال‌های تحریم است اما تحریم‌ها موجب تشدید این وضعیت شده تا آنجا که رتبه ایران بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد در مورد شاخص‌های بهداشت، آموزش، سیاست و اقتصاد که به شکاف جنسیتی می‌پردازد، در میان ۱۳۶ کشور جهان ۱۳۰ گزارش شده‌ است. از سوی دیگر زنان ایران در عرصه سیاست و اقتصاد کمتر کرسی‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر را به خود اختصاص داده‌اند. در چنین شرایطی بازار اشتغال نیز به وضعیت اقتصادی زنان کمکی نکرده‌ است.

در این میان با داشتن حدود ۲۰ میلیون زن خانه‌دار که یک چهارم جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، می‌توان دریافت که بخشی از این عدم پویایی در اقتصاد و مشکلات ناشی از همین خانه‌نشینی و نداشتن جایگاه اجتماعی مشخص است. بیمه زنان خانه‌دار می‌تواند بخشی از این مشکل را برطرف کند اما این همه مسأله اقتصادی زنان و دختران جامعه ما نیست. از ابتدای دهه هشتاد که میزان ورودی دختران به دانشگاه‌ها افزایش یافت باید به این موضوع هم می‌اندیشیدیم که این دختران فارغ‌التحصیل چه موقعیتی در جامعه خواهند داشت.

بنابراین یکی از مسائل ما موضوع افزایش نرخ مشارکت اقتصادی دختران و زنان جوان است. در شرایطی که گفته می‌شود دولت حتی با تزریق نقدینگی هم نمی‌تواند شغل کافی ایجاد کند و هر منتظر هر نوع سرمایه‌گذاری شدن نیز زمان می‌برد و نمی‌توان در این مدت جامعه جویای کار به ویژه زنان را منتظر نگاه داشت باید راه‌های موثرتر و سریعتر را جست.

نگاهی به اطلس جامع وضعیت زنان کشور نشان می‌دهد که ما در ۱۰ استان کشور با بیکاری زنان و دختران جوان فارغ‌التحصیل مواجهیم. استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، کردستان، لرستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، گلستان، قم و بوشهر بیشترین بیکاری زنان و دختران فارغ‌التحصیل را به خود اختصاص داده‌اند.

حال پرسش این است که چگونه می‌توان در سریع‌ترین زمان ممکن راهی پیش پای دختران و زنان جوان قرار داد. از سوی دیگر نمی‌توان فقط منتظر منابع و طرح‌های دولتی بود. شاید به همین دلیل تکیه بر مقوله کارآفرینی و تقویت کارآفرینان بتواند به این نیاز پاسخ سریع‌تری بدهد. حمایت و هدایت کارآفرینان با تکیه بر شرایطی که از وضعیت اطلس جامع زنان می‌توان استخراج کرد ما را قادر خواهد کرد تا سریعتر برای دختران و زنان جوان فارغ‌التحصیل طرحی بریزیم.

این سرعت‌بخشی و تسریع به مدد بهره‌مندی از تکنولوژی ممکن خواهد بود. نکته بسیار مهم در بهره‌مندی از تکنولوژی این است که هزینه‌های شروع هر کاری را می‌توان به حداقل رساند. وقتی می‌بینیم که زنان و دختران ما به سرعت با یک گوشی هوشمند دنیاهای بسیار بزرگی را تصاحب کرده‌اند باید بدانیم که بستر و فضا در این عرصه هموارتر است. شاید به همین دلیل باید طرحی نو دراندازیم و برخلاف نگاه‌های سنتی رایج به سراغ روش‌های جدید و تکنولوژیک برویم. شرایطی که شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌های خلاقیت‌بنیان و نوظهور رقم زده‌اند و تجربه‌هایی که ما در کشورمان نظیر آن‌ها را می‌توانیم مثال بزنیم. وقتی می‌شنویم که «واتس آپ» با نیروی انسانی حدود ۵۰ نفر و یک ساختمان توانسته معادل درآمد شرکت هواپیمایی ترکیش ایرلاین درآمد داشته باشد پس می‌توان راه‌های خلاقانه‌ای که اتفاقاً زنان در این زمینه خود را خوب نشان داده‌اند در پیش گرفت.

تنها یک مثال ساده می‌تواند ما را در این موضوع بیشتر راهنمایی کند. همه ما وقتی سخن از کار خانگی می‌شود «پخت و پز» زنان را جلوی نظر داریم اما تنها با یک هوشمندی و استفاده از تکنولوژی جدید یک دختر جوان توانست وب‌سایت «مامان‌پز» را راه‌اندازی کند که در آن غذای خانگی طی یک فرایند سازمان‌یافته به فروش رسد و در یک روند توزیعی مناسب به دست مشتری برسد.

اگر با این نگاه بتوانیم دختران و زنان جوان‌مان را از یک سو و سرمایه‌گذاران و کارآفرینانمان را از سوی دیگر به سمت روش‌های خلاقانه سوق دهیم در کوتاه‌مدت می‌توانیم فضای کسب و کار برای خانم‌ها را تغییر داده و بهبود ببخشیم. نکته دیگر استفاده از این تکنولوژی‌ها و تکیه بر خلاقیت‌ها این است که دیگر نیازی در کار به زور بازو نیست که مثل دوره‌های گذشته کار را با مولفه‌های جنسیتی در برابر خانم‌ها و آقایان قرار دهد. در عرصه تکنولوژی خانم و آقا بسته به تخصص و هوشمندی که از خود به خرج دهند می‌تواند کسب و کاری را ایجاد و اداره کنند.

بنابراین بیش از مولفه زور بازو به ظرافت‌های هوشمندی و تخصص نیاز است. به همین دلیل با تکیه بر تکنولوژی می‌توانیم در کوتاه‌مدت از یک‌سو نابرابری جنسیتی در فضای کسب و کار را تعدیل کنیم و از سوی دیگر در سریعترین زمان ممکن برای دختران و زنان جوانمان برنامه‌هایی را به اجرا درآوریم.

* معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده